Roma merito “Roma aeterna” vocatur. Optime illud theatrum conservatum est,
quod iussu T.Flavii Vespasiani aedificatum est et olim ex eo amphitheatrum
Flavium nominabatur. Hoc amphitheatrum postea Colosseum appellatum est ex
colossea statua Neronis, quae hic collocata erat. Tum, quum id aedificatum
erat, id est anno aerae nostrae octogesimo, per centum dies ludi magnifici
Romanis a magistratibus praebebantur. Quibus diebus permultae bestiae
necatae erant. Magistratus Romani hos ludos dabant, et vulgus eis
delectabatur.
Mirus aspectus praebetur eis, qui illi theatro appropinquant. Alti muri
eius theatri, quod ovi formam habet, ornantur magnificis columnis.
Colosseum amplissimum fuit: ab octoginta septem igitur milibus Romanorum
compleri potuit. Diebus festis per octoginta introitus, quos videmus,
magnae virorum feminarumque manus amphitheatrum intrabant. His diebus enim
totus fere populus Romanus advolabat. Ei, qui aderant, summo studio (прил.
( 11) spectacula, quae eis dabantur, spectabant. Bestiae, ex Africa
importatae, quae in caveis sub arena sitis continebantur, in arenam
agitabantur. Quae postquam illam intraverunt, inter se pugnabant et
necabant. Sed etiam homines cum his pugnare debuerunt. Postremo viri iuxta
has bestias necati humi iacebant. Quae spectacula Romanis gaudeo (прил. (
23) fuerunt!
7. De oratoribus Graecorum et Romanorum
Multi sunt oratores clari Graecorum et Romanorum. Princeps oratorum
Graecorum Demosthenes erat. Clarae sunt Demosthenis orationes in Philippum,
regem Macedonum. Pro libertate patriae orationibus certabant. Frustra
orationibus civitates Graeciae ad concordiam incitabat. Discordia civitatum
libertatem Graeciae delevit.
In numero clarorum oratorum Romanorum erat Marcus Tullius Cicero.
Ciceroni non solum libri scriptorum Romanorum noti erant, sed etiam libri
scriptorum Graecorum. Nota sunt opera Ciceronis de philosophia et de
institutione oratoria; notae sunt epistulae et orationes clari oratoris.
Orationes Graecorum et Romanorum etiam post multa saecula animos hominum
delectant.
8. De Germanorum antiquorum moribus
Germani agriculturae non student; magna pars victus eorum in lacte,
caseo, carne consistit. Multum in venationibus sunt. Cibi genere et
exercitatione et libertate vitae vires aluntur et corpora immensa
magnitudine gignuntur. Atque consueverunt locis frigidissimis pellibus
parvis modo corpora tegere et lavari in fluminibus.
Quum civitas bellum gessit, magistratus creantur. Ei bello praesunt et
potestatem vitae necisque habent. In pace principes regionum atque pagorum
inter suos ius dicunt controversiasque decernunt.
Germani non agri modum certum habent aut fines proprios, sed magistratus
ac principes in annos singulos hominibus agros attribuunt atque anno post
alio transire cogunt.
Germani neque oppida incolunt, neque sedes inter se iunctas habent, ut e
Taciti libro cognoscimus.
9. De Gallorum et Germanorum deis
Caesar in eis libris, qui “Commentarii de bello Gallico” dicuntur, et de
bellis, quae cum populis Gallorum et Germanorum Romani diu gerebant, et de
moribus institutisque eorum scribit. Tacitus quoque ille rerum scriptor
Romanus, in libro suo de origine, situ, moribus ac populis Germaniae dicit.
Caesar scribit: Galli deorum maxime Mercurium colunt. Hunc Viarum ducem,
hunc mercatorum custodem appellant. Post hunc colunt Apollinem et Martem et
Iovem et Minervam. De his deis eandem fere opinionem, quam reliquae gentes,
habent: Iuppiter imperium deorum tenet, Apollo morbos depellit, Minerva
operum atque artificiorum initia tradit, Mars bella regit. Huic deo Galli,
quum proelium committere in animo habent, plerumque praedam promittunt.
Quum adversarios superaverunt, bestias adversariorum necant, conferunt in
unum locum reliquas res, quibus magnos tumulos exstruunt. In Galliae
civitatibus nemo fere religionem et mores populi laedit vel neglegit. Si
qui neglegunt vel laedunt, ab aliis contemnantur; his ceteri de via
decedunt, aditum eorum, sermonemque defugiunt.
De Germanorum deis autem Caesar nihil nisi haec scribit: Germani in
deorum numero eos solos, dicunt, quos vident et quorum opibus iuvantur:
Solem et Vulcanum et Lunam.
In Taciti libro legimus: a Germanis maxime Mercurius colitur. Cui Germani
certis diebus etiam homines sacrificant. Herculem et Martem concessis
bestiis placant. Ceterum Germani deos neque parietibus includunt, neque in
hominis speciem fingunt.
10. De causa belli Troiani
Erant nuptiae Pelei, regis Thessaliae, et Thetidis deae. Omnes dei
invitati erant, praeter Discordiam. Dea Discordiae ira commota est et malum
aureum inter epulantes iactavit, in quo inscriptum erat: “Pulcherrimae”.
Diu Iuno, Minerva et Venus de malo certabant. Denique iussu Iovis a
Mercurio ad Paridem, regis Priami filium, deductae erant. Iuno Paridi
potentiam, Minerva sapientiam, Venus Helenam, pulcherrimam omnium mulierum,
promisit.
Paris Veneri malum tradidit. Paulo post a Priamo patre in Graeciam missus
est. Ibi Helenam, Menelai regis uxorem, rapuit. Hinc bellum Troianum
incipitur. Decem annos ad Troiam pugnatum erat. Denique Troia a Graecis
dolo capta et deleta est.
ЗАДАНИЕ XV
1. Оборот accusativus cum infinitivo
2. Времена и залоги инфинитива
3. Распознавание оборота acc. c. inf. в тексте
А. Прочитайте, разберите и переведите предложения. Подчеркните
управляющий глагол, accusativus (логич. подл.) и infinitivus (логич.
сказ.).
1. Victorem a victo superari saepe videmus. 2. Urbem Syracusas maximam
esse Graecarum urbium pulcherrimamque, saepe audistis (Cic.). 3. Pompeios,
celebrem Campaniae urbem, consedisse terrae motu, audivimus (Seneca). 4. A
patre meo audivi, Diocletianum principem iam privatum dixisse, nihil esse
difficilius, quam bene imperare (Fl. Vopiscus). 5. Apollo Pythius oraclum
edidit, Spartam nulla re alia, nisi avaritia, esse perituram (Cic.). 6.
Apparuit nescire eos victoria et tempore uti (T.Livius). 7. Cato dixit,
litterarum radices amaras esse, fructus iucundiores. 8. Aiunt homines plus
in alieno negotio videre (Sen). 9. Tibi discedens pollicitus sum me omnes
res tibi perscripturum (Cic.). 10. Quid? Credebas dormienti tibi haec
confecturos deos? (Terentius). 11. In castra nuntius pervenit Romae
coniurationem patefactam (Sallustius).
De Aenea
Antiqui poetae Romanorum tradunt egregium virum Troianum, Aeneas nomine,
post Troiam (после взятия Трои) a Graecis captam a Troiae ora in Italiam
venisse. Narrant eum fato (прил. ( 19) profugum multum terra marique
iactatum esse ob iram Iunonis, deae saevae. Nam fato destinatum est
Troianos cum Aenea in Italiam venturos esse et ibi ab eis oppidum novum
conditum iri. Itaque Aeneas et amici illius in Italiam venerunt et Lavinium
oppidum novum condiderunt. Postea Iulus, Aenea filius, alium oppidum Albam
Longam condidit.
ЗАНЯТИЕ XVI
1. Оборот nominativus cum infinitivo
2. Глаголы, от которых зависит оборот nom. cum inf
А. Прочитайте, разберите и переведите предложения, подчеркивая
управляющий глагол, nominativus (логическое подлежащее, а при его
отсутствии подчеркните местоимение в переводе) и infinitivus (логическое
сказуемое).
1. Catilina prohibitus erat consulatus petere (Sallustius). 2. Iussus es
renuntiari consul (Cic.). 3. Qui tacet, consentire videtur. 4. Beatus
Epicurus sibi videtur esse moriens (Cic.). 5. Consuetudo et mos vim legis
videntur habere. 6. Solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita
tollunt (Cic.). 7. Ante omnia necesse est se ipsum aestimare, quia fere
plus nobis videmur posse, quam possumus (Seneca). 8. Caesar appropinquare
dicebatur magnusque terror incidit Pompei exercitui (Caes.). 9. Fugisse ex
proelio dicuntur notissimi latronum duces (Cic.). 10. Fortis ac vehemens
orator existimatur esse Gaius Gracchus (A. Gellius). 11. Lycurgi temporibus
Homerus fuisse traditur.
В. Переведите, указав в каком предложении какой оборот употреблен.
Подчеркните, входящие в оборот члены предложения.
1. Medea Peliam dicitur fecisse rursus ex sene adulescentulum (Plautus).
2. Moleste fero decessisse Flaccum, amicum tuum (Seneca). 3. Nunquam te
patiar perire; me perire est aequius (Plautus). 4. Visus sum mihi cum Galba
ambulare (Cic.). 5. Romulus urbem constituit, quam a suo nomine Romam
iussit nominari (Cic.). 6. Multos scriptores rerum suarum Magnus ille
Alexander secum habuisse dicitur (Cic.). 7. Leo rex ferarum esse a poetis
putatur. 8. Plus audire, quam loqui militem decem (Amm. Marcellinus).
ЗАДАНИЕ XVII
1. Общий обзор причастий
2. Ablativus absolutus
3. Перевод оборота и распознавание его в тексте
4. Ablativus absolutus без причастия
А. Переведите предложения, подчеркивая логическое подлежащее одной, а
логическое сказуемое двумя чертами.
1. Sagitta in lapidem nunquam figitur; interdum resiliens, percutit
drigentem (Hieron). 2. Reluctante natura, irritus labor est (Seneca). 3.
Athenienses, non exspectato auxilio, adversus sexcenta milia hostium in
campis Maratoniis in proelium egrediuntur (Iustin.). 4. Antonius, qui Asiam
orientemque tenebat, repudiata sorore Caesaris Augusti Octaviani,
Cleopatram, reginam Aegipti, duxit uxorem (Eutr.). 5. Plebs Romana, Sicinio
quodam auctore, iniussu consulum, in sacrum montem secessit (T. Liv.). 6.
His rebus celeriter administratis, ipse (Caesar), quum primum per anni
tempus potuit, ad exercitum contendit (Caes.). 7. Vergilius Brundisii
moritur, Sextio Saturnino et Lucretio Cinna consulibus (Suet). 8. Caesar, e
nave egressus in Africa, ad terram prolapsus est. Tum exclamavit, omine in
melius verso: “Teneo te, Africa!” 9. Poema – loquens pictura, pictura –
tacitum poema debet esse. 10. Paupertas nulli malum est, nisi repudianti
(Seneca). 11. Omne malum nascens opprimitur, inveteratum fit plerumque
robustius (Cic.). 12. Hostes, hanc adepti victoriam, in perpetuam se fore
victores confidebant (Caes.). 13. Dictator triumphans Urbem invehitur
(T.Liv.). 14. Re intellecta, in verborum usu faciles esse debemus (Cic.).
В. Образуйте и переведите все причастия от глаголов: voco 1, moveo 2,
mitto 3, facio 3, audio 4.
ЗАНЯТИЕ XVIII
1. Общее понятие о герундиве и герундии
2. Употребление герундива
3. Употребление герундия
4. Признаки различия герундия и герундива
А. Образовать герундив от глаголов: voco 1, moveo 2, mitto 3, loquor 3,
punio 4.
B. Образовать и перевести все падежи герундия от глаголов: muto 1, terreo
2, lego 3, facio 3, audio 4.
C. Перевести. Указать где герундий, где герундив, в какой функции
выступает последний.
1. Cato inexpiabili odio, delendam esse Carthaginem, pronuntiabat, Scipio
Nasica – servandam (Florus). 2. Caesar statuit sibi Rhenum esse transeundum
(Caes.). 3. Hominis mens discendo alitur et cogitando (Cic.). 4. Democritus
philosophus olim animadvertit
quendam, qui multa imperite dispetabat. “Hic,- inquit, – non dicendi
peritus est, sed imperitus tacendi”. 5. Recte ac vere videtur Ovidius
dixisse emendandi laborem maiorem esse, quam scribendi. 6. Gallorum animus
ad bella suscipienda alacer et promptus erat. 7. Helveciis facultas
itineris per provinciam Romanam faciendi a Caesare non est data. 8. Atomus
est corpusculum minutum et individuum, quo in explicanda origine mundi
utebatur Democritus et post eum Epicurus. 9. Quis ignorat Gallos usque ad
hanc diem retinere illam immanem ac barbaram consuetudinem hominum
immolandorum? (Cic.). 10. Ut ad cursum equus, ad arandum bos, ad indagandum
canis, sic homo ad duas res: ad intelligendum et agendum natus est (Cic.).
11. Militibus simul et de navibus desiliendum et in fluctibus consistendum
et cum hostibus erat pugnandum (Caes.).
ЗАДАНИЕ XIX
1. Образование форм конъюнктива
2. Значение конъюнктива
3. Значение конъюнктива в независимых предложениях
4. Конъюнктив в придаточных предложениях
А. Определить форму глаголов. Перевести.
Образец: ornes – orno 1 – украшать; здесь: praes. con.act. 2 л. sing. –
ты украшал бы. Scribet – scribo, psi, ptum 3 – писать; здесь: fut.I act.,3
л. sing., – он (она, оно) будет писать. Scripserit – 1) con. perf. act. 3
л. sing. – он написал бы; 2) fut. II act. 3 л. sing. – он напишет.
1. Ponet. 2. Putet. 3. Patet. 4. Moveatur. 5. Commeant. 6. Venietis. 7.
Veniatis. 8. Clauditur. 9. Clauderet. 10. Respondet. 11. Respondit. 12.
Responderunt. 13. Responderint. 14. Responderant. 15. Habeat. 16. Habitat.
17. Habitemus. 18. Servet. 19. Servatis. 20. Serviat. 21. Serviet. 22.
Serviverunt. 23. Servaverunt. 24. Patieris. 25. Patiaris.
B. Перевести. Определить значения конъюнктива в независимых предложениях.
a) 1. Si volumus aequi rerum omnium iudices esse, hoc primum nobis
persuadeamus, neminem nostrum esse sine culpa (Sen.). 2. A. Tu Gallus es,
ego Germanus; decertemus pro suae uterque gentis gloria.- B. Si vicero, tu
ter clamabis: “Floreat Gallia!”; si victus, quod absit, ero, totidem verbis
celebrabo tuam Germaniam (Erasm.). 3. Utinam tam facile vera invenire
possim, quam falsa convincere! (Cic.). 4. Qui beneficium dedit, taceat;
narret, qui accepit (Sen.). 5. Ante mortem ne laudes hominem quemquam. 6.
Pro patria quis bonus dubitet mortem oppetere? (Cic.).
b) Quae sint in horto necessaria Multa sunt in horto necessaria. Sit
primum aquae copia. Dividatur ea ac per rivulos adducatur in omnes horti
partes. Claudatur hortus, cuius portulae animalia plantis noxia removeant.
Ne multae sint arbores, quarum umbra noceat. Vertatur humus, iniciatur
stercus. Si dabis terrae, dabit. Si non des, non det.
C. Перевести. Определить типы придаточных предложений.
1. Quum primi ordines militum considissent, tamen acerrime reliqui
resistebant. 2. Hoc toto proelio, quum ab hora septima ad vesperum pugnatum
sit, aversum hostem videre nemo potuit. 3. Quum Galli Clusium, Etruriae
oppidum, obsiderent, missi sunt Roma tres legati, qui illos monerent, ut
obsidionem solverent. 4. Disseritur, expetendane sit gloria (Cic.). 5.
Sitio. Utrum sit aurem poculum, an crystallinum, an manus concava, nihil
refert. 6. Chilon, quum aliquando inter patrem et filium iudex esset,
filio: “Si mala, – inquit, – causa tua erit, damnaberis; si bona, non minus
damnaberis, quod patrem accusavisti”. 7. Quum Alexander Darei condiciones
repudiavisset, Parmenio: “Ego, – inquit, – si Alexander essem, pacis
condiciones acciperem”. Cui ille: “Ego quoque acciperem, si Parmenio
essem”. 8. Sim impudens, si plus postulem, quam homini a rerum natura
tribui potest (Cic.). 9. Diogenes philosophus aliquando in oppidum parvum
venit. Quum portas amplas et magnificas videret, illudens: “Portas, –
inquit, – claudite, ne urbs verstra egrediatur!”. 10. Alexander Magnus
urbem Lampsacum expugnare constituit. Copias iam ad urbem adducenti
Anaximenes praeceptor obvius fuit. Rex, quum metueret, ne ille se a
consilio suo averteret: “Nunquam, – inquit, – quod rogaveris, a me
impetrabis”. Tum philosophus: “Rogo te, – inquit, – ut Lampsacum diruas”.
Ita urbs servata est.
Контрольная работа и методические указания к ее выполнению
Цель работы – проверить, как студент справляется с подлинным латинским
текстом.
1. Переписать текст одного из вариантов.
2. Сделать синтаксический разбор всех сложноподчиненных предложений:
а) указать главное предложение;
б) указать придаточное (или придаточные); назвать его (их) вид;
в) попутно подчеркнуть главные члены предложения в каждом;
г) если сказуемое придаточного стоит в конъюнктиве, объяснить, почему
употреблены данные его времена.
3. Если имеются инфинитивные, причастный (abl.abs.) и герундивный
обороты, указать их; указать, какое обстоятельство выражено оборотом
ablativus absolutus.
4. Указать дериваты, т.е. слова, производные от латинских корней (у
глаголов иметь в виду все три основы).
5. Записать перевод всего текста (параллельно с переписанным).
Образец выполнения задания
|Текст |Перевод |
|Hoc proelio facto, |Когда произошло это |
|reliquas copias |сражение, (Цезарь) |
|Helvetiorum ut consequi |позаботился навести мост|
|posset, pontem in Arare |на (реке) Арар, чтобы |
|faciendum curat atque |иметь возможность |
|ita exercitum traducit. |преследовать остальные |
|Nelvetii, repentino eius|войска гельветов, и |
|adventu commoti, quum |таким образом (=по нему)|
|id, quod ipsi diebus |перевел войско. |
|viginti aegerrime |Гельветы, пораженные его|
|confecerant, ut flumen |внезапным приближением, |
|transirent, illum uno |так как они поняли, что |
|die fecisse |он за один день сделал |
|intellegerent, legatos |то (т.е. переправу через|
|ad eum mittunt. |реку), чего они достигли|
| |с трудом за 20 дней, |
| |отправляют к нему |
| |послов. |
Разбор
Оба предложения сложноподчиненные.
Страницы: 1, 2, 3, 4, 5